Poznaliśmy nazwiska dwóch naukowców, którzy w tym roku otrzymają Nagrody Kopernikańskie. Profesorowie P. James E. Peebles i Barry C. Barish są pierwszymi laureatami nagrody – gala wręczenia wyróżnień odbędzie się we wtorek 20 czerwca na Zamku Królewskim w Warszawie. Nagrody Kopernikańskie, przyznawane przez Prezydium Akademii Kopernikańskiej, są formą docenienia dorobku badaczy, którzy przesuwają granice dotychczasowego poznania ludzkości.
Nagrody Kopernikańskie są przyznawane za wybitne osiągnięcia naukowe o przełomowym znaczeniu i zasięgu miedzynarodowym. Wyróżnienie – w formie indywidualnej nagrody pieniężnej w wysokości 500 tys. zł – w tym roku zostanie wręczone po raz pierwszy i wyjątkowo otrzymają je dwie osoby.
Ogłaszając w poniedziałek nazwiska nagrodzonych prof. Krzysztof Górski, sekretarz generalny Akademii Kopernikańskiej, nazwał laureatów także nagrody Nobla „postaciami pomnikowymi”.
– W osobie naszych laureatów zbliżamy się bezpośrednio do kontaktu z tym, co jest najpiękniejsze w nauce. Do kontaktu przez pokolenia, dekady rozwoju nauki. Obaj laureaci zajmują się badaniami dotyczącymi teorii względności, kosmologią i poznawaniem całego wszechświata. Panowie profesorowie prezentują tryumfy rozpoczęte przez intelektualne osiągnięcia Alberta Einsteina. Ich osiągnięcia kojarzą mi się ze słowami Adama Mickiewicza „Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga” – powiedział podczas ogłoszenia nazwisk laureatów nagrody prof. Górski.
Wyróżnienia dla laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki
Pierwszym wyróżnionym jest kanadyjski astronom i kosmolog prof. Phillip James Edwin Peebles, który otrzyma nagrodę za badania teoretyczne, które ustanowiły dziedzinę kosmologii fizycznej i dały podwaliny współczesnego modelu Wszechświata. Naukowiec badał m.in. występowanie helu i innych lekkich pierwiastków we Wszechświecie, wykazując na tej podstawie zgodność teorii Wielkiego Wybuchu z obserwacjami.
Prof. Peebles jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2019, emerytowanym wykładowca amerykańskiego uniwersytetu w Princeton. Jak podkreślił naukowiec, czuje się on szczególnie uprzywilejowany nagrodą, ze względu na jej patrona. – Analizując i dokonując osobiście pomiarów Kopernik uczestniczył w rewolucji modelu fizycznego Wszechświata, jaki był wtedy znany – tłumaczył astronom.
Drugi laureat Nagrody to fizyk, prof. Barry C. Barish, który otrzyma nagrodę Akademii za wiodący udział w epokowym odkryciu fal grawitacyjnych, które przewidział w swojej teorii względności Albert Einstein. Prof. Barish wspólnie z Ronaldem Dreverem i Kipem S. Thornem uczestniczył w stworzeniu LIGO – interferometru laserowego przeznaczonego do wykrywania fal grawitacyjnych i to dzięki tej technologii w 2015 r. udało się po raz pierwszy wykryć fale grawitacyjne.
Naukowiec jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2017, emerytowanym pracownikiem California Institute of Technology. Prof. Barish jest też członkiem amerykańskiej Narodowej Akademii Nauk.
Jak mówił – po ogłoszeniu wyróżnienia – prof. Barish, Kopernik był pierwszym naukowcem, o którym dowiedział się będąc dzieckiem. O genialnym astronomie opowiedział profesorowi jego wuj, z którym oglądał zachody Słońca w rodzinnym stanie Nebrasca.
– W czasie mojej długiej kariery naukowej spotykałem się z naukowcami z całego świata. Naukowcy porozumiewają się ze sobą bardzo efektywnie. Istotne jest to, żeby budować naukę bez sztucznego stawiania granic – zaznaczył naukowiec.
Wyjątkowe wyróżnienie dla badaczy
Nagrody Kopernikańskie przyznawane są corocznie w tych dziedzin, którymi zajmował się Kopernik a obecnie Akademia. Są to: astronomia, ekonomia, medycyna, filozofia lub teologia albo prawo.
Zgodnie z regulaminem laureaci z dniem otrzymania Nagrody stają się członkami Akademii.
Wyboru laureata dokonuje Prezydium Akademii. Kandydatów mogą zgłaszać: Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, minister szkolnictwa wyższego i nauki, Izba Akademii, dziesięciu członków Akademii lub jeden z laureatów Nagrody Kopernikańskiej.
Uroczyste wręczenie tegorocznych nagród nastąpi we wtorek 20 czerwca o godz. 18.00 na Zamku Królewskim w Warszawie.
ZM AK