Międzynarodowa Olimpiada z Astronomii i Astrofizyki to zmagania interdyscyplinarne. Młodzi ludzie mierzą się ze skomplikowanymi zadaniami i wyzwaniami. Astronomia, astrofizyka, ale również praktyka – czyli obserwacja astronomiczna i analiza danych – dzięki tak szerokiemu wachlarzowi niezbędnych umiejętności i wiedzy te zawody są jednymi z najtrudniejszych młodzieżowych wyzwań naukowych.
Polscy uczniowie odnieśli ogromny sukces w astronomicznych zawodach. Podziękował im p.o. Sekretarza Generalnego Akademii Kopernikańskiej, prof. Krzysztof M. Górski:
Kiedyś tak to prezydent Reagan powiedział, kiedy pojechał do swojego liceum, w którym był studentem, że on zawsze był trójkowym uczniem, ale jak pomyśli, co by było, gdyby się dobrze uczył, co wtedy mógłby osiągnąć w życiu, to głowa mała. Ja mogę powiedzieć podobnie, bo olimpijczykiem nie byłem, moja droga do astronomii była inna. Ale się tym nie zrażałem. Udało mi się czterdzieści parę lat przepracować w fachu.”
„Sytuacja jest znacznie różna od tej, jaka była w latach osiemdziesiątych, kiedy ja zaczynałem (…). Nasze członkostwo w Europejskiej Agencji Kosmicznej, w Europejskim Obserwatorium Południowym, w innych dużych teleskopowych inwestycjach, prężnie działających w kilku ośrodkach, pozwala mieć nadzieję, że to, co ja postrzegam jako absolutnie wyjątkową pozycję pośród różnych naukowych dziedzin w Polsce, którą utrzymuje astronomia i która zapewnia wyniki nieprzeciętne w skali tego, co – w dosyć uśredniony sposób – polska nauka osiąga, będzie kontynuowane. I w wasze ręce, oczywiście z bardzo dużym wzruszeniem, przekażemy tę pałeczkę. Mam nadzieję, że część z was rzeczywiście zajmie się astronomią, bo warto.”
Polskę na IOAA 2025 reprezentowało pięcioro uczniów: Kinga Wysocka, Jasmina Nurković, Antoni Gazda, Dawid Chudzik oraz Artur Ziółkowski – laureaci krajowej Olimpiady Astronomicznej, organizowanej przez Planetarium Śląskie. Polacy zdobyli jeden złoty, dwa srebrne i jeden brązowy medal.
Na tę okazję list z gratulacjami do uczestników skierował również prof. Andrzej Udalski, wybitny polski astronom.
„Chciałbym Wam najgoręcej pogratulować ogromnego sukcesu, jakim jest uzyskanie złotego, srebrnych i brązowego medali na Międzynarodowej Olimpiadzie Astronomii i Astrofizyki. Jest to ogromny sukces i przepustka do dalszej, niezwykle ciekawej kariery naukowej. (…) Chciałbym więc życzyć Wam dalszych sukcesów w poznawaniu tajemnic Wszechświata i pięknej kariery naukowej. Z wielką przyjemnością widziałbym Was jako studentów astronomii w naszym Obserwatorium, a w dalszej przyszłości jako współpracowników w prowadzonym przeze mnie projekcie OGLE czy w innych badaniach astronomicznych. Jeszcze raz – ogromne gratulacje!” – czytamy w liście przewodniczącego Izby Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych Akademii Kopernikańskiej.
Jeden z opiekunów reprezentacji Polski na IOAA, Pan Waldemar Ogłoza, wyraził radość z zaproszenia do siedziby Akademii:
„To miło, że tutaj Państwo nas goszczą (…) w tym roku szykujemy się na wyprawę do Wietnamu. Olimpiada 69 wystartowała. Zamykamy listę startową jutro, ale do tej pory jest ponad 200 osób [zarejestrowanych]. (…) Mamy nadzieję, że to wszystko będzie się, że tak powiem, rozwijać zgodnie z planem w tym roku. Spodziewamy się, że wyłonimy reprezentację w marcu na zawodach, no i będziemy ich przygotowywać.”
Skąd wzięła się w Panu pasja do astronomii? – zapytaliśmy dwukrotnego laureata ogólnopolskiej olimpiady astronomicznej i uczestnika tegorocznej IOAA w Mumbaju, Antoniego Gazdę z I Liceum Ogólnokształcącego z Oddziałami Dwujęzycznymi im. M. Kopernika w Krośnie
„Astronomia to moje hobby, a zainteresowanie nią sprowokowali moi rodzice, kupując mi różne książki astronomiczne do czytania. Często chodzę u nas po górach i obserwuję ciemne niebo.”
Jak w Pana szkole przekazywana jest pasja do astronomii?
„Do tego przyczynia się przede wszystkim nasza infrastruktura obserwacyjna, bo mamy obserwatorium, kopułę, wiele teleskopów, z których możemy korzystać. To inwestycja już sprzed 20 lat. Od tego czasu mamy w szkole bardzo wielu olimpijczyków – międzynarodowych i krajowych.
Druga sprawa to nasi olimpijczycy – gdy kończą szkołę, dalej angażują się w uczenie młodszych pokoleń jako studenci. Organizują zajęcia online i przekazują wiedzę młodszym uczniom. I tak z pokolenia na pokolenie. (…) Są nowe sukcesy, nowi ludzie, nowe talenty, które bardzo chętnie się rozwijają. Ta szkoła daje im możliwości – głównie dzięki absolwentom, ale też dzięki zaangażowaniu nauczycieli i całej społeczności szkolnej. Bo między uczniami również bardzo wiele się przekazuje.”
Wspomniał Pan liczbę finalistów, którzy opuścili szkołę i włączają się w przekazywanie wiedzy.
„Olimpijczyków międzynarodowych było – nie pamiętam dokładnie – pięciu albo nawet sześciu. Na przestrzeni dwudziestu lat krajowych jest o wiele, wiele więcej, bo na przykład w poprzedniej edycji Olimpiady z naszej szkoły było aż dwóch olimpijczyków krajowych. W tym roku podchodzę ja i jeszcze mój kolega, może uda się włączyć kogoś innego. Widzę, że cofając się w czasie, mieliśmy wielu olimpijczyków – ja zacząłem przed COVID-em. W trakcie COVID-u liczba olimpijczyków się zmniejszyła, ale teraz znów zaczęliśmy nowy trend. I z każdym rokiem jest coraz więcej finalistów. Może w tym roku będzie ich jeszcze więcej z naszej szkoły.”
Antoni Gazda nie tylko sam startuje w olimpiadach, ale także przygotowuje do nich młodszych kolegów, dzieląc się swoją wiedzą, doświadczeniem i pasją do astronomii.
IOAA to najbardziej prestiżowa olimpiada dla młodych pasjonatów astronomii – w tegorocznej edycji wzięło udział 288 uczniów z 60 krajów. Polska nauka w wykonaniu polskich licealistów pokazała ogromny potencjał. Ten sukces powinien być impulsem do rozwoju polskich nauk ścisłych i innowacji.
Jeszcze raz gratulujemy medalistom!
